W Polsce występuje wyłącznie jeden gatunek platana – platan klonolistny. Stąd też kojarzymy tylko jeden i nazwa „platan” oznacza zwyczajowo właśnie klonolistny.
Ozdobne drzewo dorastające do 35 metrów wysokości. Jego szeroka, rozłożysta korona ze stosunkowo dużymi liśćmi daje dużo cienia. Kochanowski mógłby w tym kontekście nawet bardziej napisać o platanie niż o lipie „siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! Nie dojdzie cię tu słońce” 🙂
Charakterystyczną cechą platanów jest ich popielata, szara kora, która się łuszczy płatami. W miejscu złuszczenia kolejnych warstw kory powstają „placki” o różnej kolorystyce – żółte, zielone, szare, brązowe w różnych odcieniach.
Coraz częściej sadzone w miastach wzdłuż dróg, na skwerach, w parkach.
W mieście Siofok nad Balatonem rosną wielkie, stare platany wzdłuż ulic. Zostały posadzone przez Turków w czasie gdy większą część Węgier znajdowała się pod panowaniem osmańskim (druga połowa XVI wieku i XVII wiek). To nasadzenie platanów jest charakterystyczne dla miast, które kiedyś wchodziły w skład imperium osmańskiego.
Nasiona platana zebrane są w kule średnicy kilku centymetrów. Wygląda jak najeżona poduszka na szpilki ale w przeciwieństwie do dobrze nam znanych kasztanów są miękkie. Nasiona otoczone są w kuli puchem. Nasiona mają kształt złożonego parasola. Kule platana stanowią wyjątkową ozdobę. Utrzymują się na drzewach przez zimę i mogą przywoływać skojarzenie ze świątecznymi bombkami na choince. Jedna kula zawiera nawet do kilkuset nasion. Nasiona bardzo dobrze kiełkują, także nasiona zebrane z polskich drzew. Gdyby ktoś chciał próbować sił z uzyskaniem sadzonek platana z nasion, to nasiona platana do nabycia w sklepie online Palmatum.pl
Platany mają charakterystycznych delikatny zapach. Trudno porównać go do czegoś innego. Dla mnie ten zapach jest przyjemny. Kojarzy mi się z wakacjami w kontynentalnej Grecji na wsi, wśród starych dużych platanów.
Uznaje się, że platan klonolistny jest mieszańcem 2 innych gatunków platana: platana wschodniego i platana zachodniego. W Polsce spotkamy wyłącznie platan klonolistny, gdyż jako jedyny z rodzaju platan przetrwa nasze zimy. Znosi polskie zimy, jednak w młodym wieku wymaga zabezpieczenia przed mrozem. W parkach i w przestrzeni publicznej sadzi się egzemplarze kilkunastoletnie – one są już w pełni odporne na nasz klimat, nie wymagają zabezpieczania na okres zimowy.
Dobrze znosi przesadzanie i przycinanie, także silne. Pod tym względem świetnie nadaje się do prowadzenia w formie bonsai. Ma stosunkowo duże liście. W Polsce nie spotkałem się z okazem bonsai z platana.
Rodzaj 'platan’ to aż 12 gatunków:
- platan arizoński – platanus wrightii
- platan kalifornijski – platanus racemosa
- platan klonolistny – platanus acerifolia
- platan meksykański – platanus mexicana
- platan wschodni – platanus orientalis
- platan zachodni – platanus occidentalis
- platanus chiapensis
- platanus gentryi
- platanus kerrii
- platanus lindeniana
- platanus oaxacana
- platanus rzedowskii
Najstarsze platany w Polsce
- „Platan Olbrzym” w Chojnie na Pomorzu Zachodnim (pinezka w Google Maps), drzewo o obwodzie 1066 cm oraz wysokości 35 m, najstarszy i najgrubszy platan w Polsce, drzewo o prawdopodobnie wielokrotnym pniu;
- „Platan Konstytucyjny” w Dobrzycy w Wielkopolsce (pinezka w Google Maps), obwód 1014 cm (2013) oraz 37 m wysokości, drzewo o pojedynczym pniu, jest największym drzewem w województwie;
- „Platan z Budzicza na Dolnym Śląsku (pinezka w Google Maps), drzewo o obwodzie 897 cm, wysokie na 29 m (2013);
- „Platan z Grocholina na Kujawach (pinezka w Google Maps), potężne drzewo z beczkowato rozdętym pniem, ma 817 cm obwodu i 30 m wysokości (2011);
- „Platan z Włoszakowic w Wielkopolsce (pinezka w Google Maps), obwód 791 cm, wysokość 20,5 m (2013)
dane o powyższych okazach platanów z Wikipedii
Naj platany – najstarsze, największe
platan wschodni (platanus orientalis)
- Najstarszy platan wschodni znajduje się w Turcji (wieś Gedelme w miejscowości Kemer, w prowincji Antalya, Turcja) – ma około 2077 lat (wiek na rok 2021, +/- 500 lat). Info i zdjęcia [en]. Jeden z najstarszych platanów wschodnich rośnie na wyspie Kreta w Grecji, w miejscowości Krasi. Obwód pnia ma 14,6 m i ma około 1.975 lat (wiek na rok 2021, +/- 50 lat). Info i zdjęcia [en].
- Największy obwód pnia (obwód mierzy się na wysokości 1,3 m od podłoża) ma platan wschodni w Gruzji (Karabakh, Guria) – 27 metrów w obwodzie. Info i zdjęcia [en].
- Najwyższy platan wschodni ma nieco ponad 42 metry i znajduje się we Włoszech (Villa Carlotta, Tremezzo, rejon Lombardii). Info i zdjęcia [en].
platan klonolistny (platanus hispanica)
- Najstarszy platan klonolistny rośnie we Francji i estymuje się jego wiek na około 475 lat (2021 rok) +/- 50 lat. Info [en].
- Największy obwód pnia (obwód mierzy się na wysokości 1,3 m od podłoża) ma platan klonolistny w Wielkiej Brytanii z obwodem 10,40 m (mierzone na poziomie 1,3 m w 2017 roku). Info i zdjęcia [en]. Warto zaznaczyć, że drugi co do rozmiaru obwodu platan znajduje się w Polsce – drzewo nazwane 'Platan Konstytucyjny’ w mieście Dobrzyca (województwo wielkopolskie). Info i zdjęcia [en].
- Najwyższy platan klonolistny ma nieco ponad 50 metrów. Rośnie we Francji. Ma zaledwie około 162 lata (w 2021 roku) +/- 5 lat. Info i zdjęcia [en].
Wyhoduj własnego platana
Możesz kupić z wysyłką kurierem sadzonki platana lub opakowanie nasion platana. Jeśli potrzebujesz większą ilość nasion – nasiona platana w hurtowej ilości zakupisz w sklepie Arboseed.